SANART Hakkında

SANART Derneği, sadece daha estetik ve sanatsal deneyimlere açık bir çevrede yaşama isteği duyan sanat tarihçisi, mimar, eleştirmen, küratör gibi sanat dünyasından bir grup arkadaş tarafından kuruldu. Onlar çözümün olanaklar yaratmak olduğunu düşündüler. Bu oluşumun ilk adımı, yaşadığı yeri sanatla canlandıran İsviçreli diplomat Benoit Junod  tarafından atıldı. Buradaki düşünce, içerisinde sanatsal etkinliklerin daha büyük bir önem kazandığı bir sempozyum organizasyonunu içermeye dönüştü. Bu ise sanatı, söylemi ve metni tek bir uluslararası etkinlikte birleştirme düşüncesini doğurdu. 1992’den beri, “Kimlik, Marjinallik, Mekan” “Sanat ve Tabular” “Sanat ve Çevre” “Sanat ve Bilim” ve “Sanat ve Estetik”i bir araya getirerek, SANART uluslararası sempozyumunun temeli oldu. Ben estetiğin tüm sanatsal ilgileri birleştiren bir disiplin oluğuna ve bu nedenle, Türkiye’de görsel sanatı tanıtmak amaçlı bir dernek olarak yola çıkan SANART’ın, Estetik ve Görsel Kültür derneği olmasının uygun olduğuna inanıyorum. Kimliksel değişimi takip eden ilk sempozyumun Estetik üzerine olması gerektiği de aynı zamanda yerindedir.

Felsefi ve eleştirel bir disiplin olarak estetik, Türkiye için biraz yeni ve destekçileri oldukça az sayıda*. Estetik için bilinçli bir ilgiye ihtiyaç var ve ona ilişkin sorunlar büyük oranda acil ve ivedi. Anadolu ruhu, kendi sofistike estetiğine sahip pek çok zengin uygarlığın yuvası olmasına rağmen, sanayileşmeyle ve kentleşmeyle gelen ani değişiklikler estetik duyarlılıkta bir evrilme yarattı. Bu zamanlarla ilişkili olarak kültürel ilgilere dönük çeşitli konular üzerine SANART’ın 1992’den bu yana düzenlediği sempozyumlar, bütünüyle estetikle ilgili konuşmalar ve temalar olarak değerlendirilebilir. Ancak konuşmaların ve tartışmaların yanı sıra uygulamaya dönük ihtiyacının ivediği nedeniyle SANAT’ın sanatsal etkinlikler ve felsefi ya da eleştirel araştırmaları birleştiren yöntemi bu kültürel bağlam içinde oldukça uygun görünüyor.

Başlıca estetikle ilgili olan bir konferanslar dizisi organize etmenin ilgilerimize aynı zamanda başka bir boyut kazandıracağını, yani Türkiye’de estetikle ilgilenen insanların bir araya gelebileceği ve dünyanın dört bir yanındaki meslektaşlarıyla buluşabilecekleri bir platform yaratacağını umut ediyoruz.

*Türkiye’deki estetik çalışmalarına öncü olmuş olan Profesör İsmail Tunalı’ya saygılarımızla.

Jale N. Erzen 

Sanart’ın Tarihçesi ve Etkinlikleri

Sanart ismi, Türkçe SANAT ve İngilizce ART kelimesinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Sanart Estetik ve Kültür Derneği 1991 yılında, o zamanın İsviçre Büyükelçiliği’nin başkatibi olan Benoit Junod’un girişimi ile kurulmuştur. 1992 yılında birçok farklı alana mensup 20 farklı ülkeden sanatçıların, mimarların, küratörlerin, eleştirmenlerin ve akademisyenlerin katılımıyla Kimlik, Marjinallik, Mekan konuları üzerine ilk uluslararası sempozyumunu düzenlemiştir. Bu sempozyum çerçevesinde, Ankara’daki Danimarka, Hollanda ve Belçika Büyükelçiliklerinin katkılarıyla bir Kobra Sergi, İsviçre Büyükelçiliğinin desteğiyle Wölfli sergisi, British Council’ın katkılarıyla Çağdaş İngiliz Sanatçıları sergisi, ve Evren Bavcar’ın fotoğraf sergisi düzenlenmiştir. Konuk Mimarlar Mario Botta, Hans Hollein ve Raj Rewal çalışmalarıyla ilgili Ankaralı katılımcılara sunum yaptılar. Diğer kayda değer etkinlikler  dünya genelinde seramik ve tekstil sanatçılarının katıldığı Toprak ve İplik Sergisi ve Jorge Glusberg’nin desteği ve işbirliğiyle gerçekleştirilen Güney Amerikalı sanatçıların resim sergisidir.

Sanart tarafından ilk uluslararası sempozyum serisi 1995 yılında Sanat ve Tabu adıyla, 1997 yılında Sanat ve Çevre adıyla, 2000 yılında Sanat ve Bilim adıyla ve 2002 yılında Sanat ve Angajman adıyla gerçekleştirilmiştir. Bu etkinlikler vasıtasıyla dünyanın birçok köşesinden yüzlerce uluslararası sanatçı ve akademisyen ile her seferinde sayıları 500’ü bulan öğrenci ve ilgili meslek mensubu izleyiciler bir araya getirmiştir. Bu ilk sempozyum serisi sonrasında gelen sergiler dahilinde gerçekleşen bildirilerin ve katalogların yayınları ile devam etmiştir. Her Sanart etkinliğinde, Ankaralıların ve öğrencilerin katıldığı workshoplar, açık alan etkinlikleri de gerçekleştirilmiştir.

Art ve Tabu Sempozyumu, 1995 yılında TÜBİTAK’ın ev sahipliğinde, Sanat ve Çevre sempozyumu, 1997 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve birçok farklı artistik performansın ve enstelasyonun sergilendiği Mimarlık Fakültesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirildi.

2000 yılındaki Uluslararası Sempozyum Sanat ve Bilim teması etrafında şekillenmişti ve üçüncü bin yılın dönümü sanat ve bilimin yeniden bir ortaklık kurama zorunda kalabileceği zaman olarak düşünülmüştü. Ana temalardan bir tanesi elektro-magnetik teknolojiler ve bilgisayardı ve bunların sanatı nasıl tesir edeceği meselesiydi. Tanınmış Türk Fizikçi Ali Alpar, evrenin sesi olarak duyulan yıldızların dairesel dönüşlerinin farklı seslerinden oluşan kayıtlar dinletti. Bazı mimarlar yerçekimini ihlal eden ilginç tasarım örnekleri, Suudi Arabistan’dan, çöllerin o bölgedeye özgü tohumlarla ağaçlandırılabileceğine ilişkin bir proje ve sanal gerçekliğe dair imgeler ve daha başka örnekleri gösterdiler.

Bu uluslararası etkinliklerin her 2, 2.5 senede bir düzenli olarak gerçekleştirilmesinin yanında, her yeni tema belirlendiğinde sempozyum öncesinde düzenlenen beyin fırtınası amaçlanan etkinliklerle, Türk düşünürleri bu temaya hazırlamak, ve ilgili temayı kamuoyuna tanıtmak amaçlanmıştır. Bu etkinlikler genellikle konferanslar, paneller veya bir günlük forumlar şeklindeydi ve genellikle Uluslarası etkinlikten bir sene önce gerçekleştiriliyordu ve bildiri kitabı uluslararası etkinlik öncesinde yayınlanıyordu.  

2001 yılında Sanart Derneği adını Sanart, Estetik ve Kültür Derneği olarak değiştirmeye karar verdi ve Uluslararası Estetik Derneği’nin üyelik başvurusunda bulundu. Kabul edilmesinin akabinde, bu durumu Estetik üzerine İngilizce küçük bir sempozyum  ile kutlamaya karar verildi. 15-16 Haziran 2016 tarihlerinde, Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nin desteğiyle, Retrospektif: 20. Yüzyılda Estetik ve Sanat, adıyla uluslararası estetik sempozyumu gerçekleştirildi. Sempozyumun bildiri kitabının editörlüğünü İpek Türeli üstlendi.

Bundan sonraki uluslararası sempozyum, 1-3 Mayıs 2002 tarihleri arasında Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde, Sanat ve Sosyal Angajman teması etrafında sanatçıların sosyal yardımlaşmaya nasıl müdahil olduğu gözetilerek gerçekleştirildi. Bazı sanatçıların göme engelliler için heykelleri, bazı mimarların harabe veya depremden zarar gören bölgeler üzerine çalışmaları, engelliler için tasarımcıların çalışmaları ve alt gelir düzeyine sahip bölgelerdeki müzeler ana başlıklardı. Sempozyum öncesi animasyonları 2001 Güz dönemi boyunca Orta Doğu Teknik Üniversitesi ve Ankara’daki diğer mekanlarda sergilendi.

Sanart ayrıca 2004 Bahar’ında, Türkiye’nin Doğusunda, Dağlık Bölgelerdeki Yerleşimler ve Sürdürülebilirlik üzerine bir yaz okulu düzenledi. Bu yaz okulu mimarlık öğrencilerine, çevrecilere ve estetik ile ilgilenenlere açıktı.

İlk Türk Estetik Kongresi, Sanat tarafından 2006 yılında, estetik alanının Türkiye’deki ilk temsilcisi ve estetiğin özerk bir çalışma alanı olarak şekillenmesini sağlayan Prof. İsmail Tunalı’nın onuruna düzenlendi. Kongre’nin teması Türkiye’de Estetik’ti ve estetik, görsel sanatlar ve kültür üzerine Türkiye’de çalışan birçok akademisyen ve sanatçıyı bir araya getirdi.

Sanart Estetik ve Kültür Derneği, Uluslararası Estetik Derneği (IAA) tarafından düzenlenen 17. Dünya Estetik Kongresi’ne, 2007 yılında Ankara’da ev sahipliği yapmıştır. 

Bu iki kongreye akademisyenlerin ve sanatçılarının yoğun ilgisi, fikirlerin ve çalışmaların paylaşılacağı bir platform olarak estetik alanında düzenli kongrelerin gerçekleştirilmesinin gerekliliğin göstermiştir. Bu amaçla, Sanart’ın İkinci Türk Estetik Kongresi, 24-26 Ekim 2013 tarihleri arasında düzenlenmiştir. Bu kongre, Cânâ Bilsel ve Nurseren Tor’un koordinatörlüğünde Sanart ve Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve Güzel Sanatlar Fakültesi’nin işbirliğinde düzenlenmiştir. Bu toplantının ana teması “Coğrafyaların ve Paradigmaların Değişimi”ydi ve ilk defa Ankara dışında gerçekleştirilmişti. Bu toplantıya da genç akademisyenlerin ve sanatçıların yoğun ilgisi tekrar Sanart’ın önemini ve düzenli olarak estetik alanında konferans düzenlemeye dair talebini olumlamıştır.

Sanart’ın düzenlediği sempozyumların bildiri kitapları yayınlanmıştır. Sanat ve Kimlik’in (1992) yalnızca Türkçe çevirisi yayınlanmıştır. Sanat ve Tabu (1995) hem Türkçe’de hem de diğer dillerde yayınlanmıştır. Sanat ve Çevre (1997), Sanat ve Bilim (1997) ve Retrospektif: 20. Yüzyılda Estetik ve Sanat’ın bildiri kitapları Sanart ve Mimarlar Odası’nın ortak çalışması ile yayınlandı.

Sanart ve Anadolu Kültür Derneği beraber “Bir Ermeni Ailesinin Yitik Geçmişine Tanıklıklar:  Dildilian Kardeşlerin Objektifinden” sergisini Ankara Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde düzenlemiştir. Bu sergi Jale N. Erzen ve Arman Marsoobian’ın ortak küratörlüğü ile 3-23 Kasım 20015 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir.

Bütün bu etkinlikler, düzenlendikleri yıllarda, 40’tan fazla özel ve kamu kuruluşu tarafından desteklenmiştir. Sanart’ın etkinliklerinin ortakları ve sponsorları arasından gururla şunları sayabiliriz: Türkiye Kültür ve Turizm Bakanlığı, İş Bankası, 1992 Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Murat Karayalçın, Çankaya Belediyesi, Kavala Grup, Avrupa Komisyonu, 1927 Mimarlar Derneği, MESA, Metaksan, İtalyan Kültür Enstitüsü, Goethe Institute, British Council, Fransız Kültür Merkezi, İsviçre Büyükelçiliği, THY, TCDD, KGM, Arçelik, ODTÜ Mimarlık Bölümü, Nev Galeri, TESK, Murat Yazıcı, Yüksel Erimtan, Ulusoy, Varan ve Asya Nakliyat. Bu saydıklarımızın destekleri sayesinde Ankara’da yüksek nitelikli sanat etkinliklerini gerçekleştirebildik. Odtü Rektörlüğü ve Mimarlık Fakültesi Sanart’ı mümkün olan her açıdan düzenli olarak desteklemişlerdir. Sanart’ın 2. Türkiye Estetik Kongresi Sanart ve Mersin Üniversitesi Mimarlık Fakültesi ve Güzel Sanatlar Fakültesi’nin işbirliği ile Mersin Büyükşehir Belediyesi ve Mersin Ticaret ve Sanayi Odası, Mersin Esnaf ve Zanaatkarlar Odası ve Fransız Enstitüsü’nün katkılarıyla gerçekleştirilmiştir. Bu vesileyle bütün sponsorlarımıza destekleri için teşekkür etmek isteriz.

Jale Erzen and Cânâ Bilsel